Samenwerking redt veel vogels

Er is een ramp voorkomen voor de vogelstand in natuurlijke ‘watermachine’ Kristalbad, waar deze zomer botulisme uitbrak. Zo’n 300 watervogels, zoals dodaars, slobeenden, nijlganzen, talingen en meerkoeten, hebben het niet overleefd. “We hebben gedaan wat we konden: de helft heeft het wel gered”, aldus Mandy, vrijwilliger bij Dierenambulance Zorgteam Twente.

HENGELO - Samenwerking tussen het Waterschap Vechtstromen, Landschap Overijssel en Dierenambulance Zorgteam Twente was goed, vertelt Martin Hilferink, woordvoerder bij Vechtstromen. “Er is snel ingegrepen en daardoor een veel grotere ramp voorkomen.” Iedereen kwam in actie: Vechtstromen haalde dode dieren uit het water, en de nog levende, zieke dieren werden verzorgd en/of vervoerd door de vrijwilligers van de ambulances van Stichting Dierenlot. Vrijwilligers kregen nog even snel een spoedcursus over botulisme en leerden zo de eerste medicatie toe te dienen. Ernstiger gevallen werden met spoed naar Wildopvang de Regenboog gebracht. Daar in Eck en Wiel, tussen Arnhem en Utrecht in, werd deskundig een spoeling toegediend. Hierdoor kon de helft van de binnengebrachte dieren gered worden.

Het verhaal van de zwaan

Er zat een zwaan bij, die moest direct naar de wildopvang en boven verwachting heeft die het gered. “Hij zag er heel slecht uit. De Wildopvang hield ons fantastisch op de hoogte. Bij zijn eerste stapjes kregen wij een filmpje, en van de eerste keer in de vijver”, vertelt Mandy. Er was weinig hoop voor de gracieuze watervogel. Ernstig ziek werd hij binnengehaald. “Maar hij gaat het redden!”

Oorzaak blijft raadsel

Onlangs maakte Vechtstromen bekend dat er botulisme Type C is geconstateerd, bij bloedonderzoek van eenden die gevonden werden bij de Zandboersleiding aan de zuidkant van het Twentekanaal. Dit maakt het zeer waarschijnlijk dat ook de plotseling hoge sterfte onder de vogels in het Kristalbad veroorzaakt is door botulisme. Of het nou een zieke eend die is binnengevlogen en in Kristalbad stierf, waardoor botulisme kon floreren en zich snel onder de andere vogels verspreidde? “We zullen de oorzaak nooit kunnen achterhalen”, meent Martin. Botulisme is in principe een natuurlijk verschijnsel en niet te voorkomen. “Wanneer botulisme de kop opsteekt, proberen we in een zo vroeg mogelijk stadium de dode dieren te ruimen. Zo doorbreken we de kringloop die botulisme in stand houdt.”

Kristalbad watermachine

Botulisme komt niet vaak voor in dit water, want het Kristalbad stroomt. Het staat soms even stil, vertelt Martin, want Kristalbad is iets speciaals. Water dat grotendeels afkomstig is uit de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Enschede wordt gezuiverd volgens een uit Zweden afkomstige methode, waarbij verschillende compartimenten om beurten zich vullen, leeglopen en droogvallen. Licht, lucht en vegetatie helpen de waterbodem bij het afbreken en omzetten van vervuilende stoffen. Verdere functies zijn waterberging (voor de veiligheid van Hengelo), recreatief medegebruik en ecologische verbindingszone. In dit door de techniek gestuurde systeem worden natuurlijke processen maximaal ingezet.

Alert blijven

Het advies blijft om voorlopig geen honden bij het water van het Kristalbad en omgeving te laten, aangezien zij gevoelig zijn voor Type C. “Wanneer we geruime tijd geen (dode) dieren met botulismesymptomen meer in die omgeving waarnemen, zullen we dit advies intrekken. We melden dit dan op onze website en via social media”, aldus Vechtstromen. Ziet u dode of zieke dieren in het water? Raak deze dan niet met blote handen aan, maar waarschuw het waterschap via telefoonnummer 088 2203333. Zij zorgen er dan voor dat de dode dieren zo snel mogelijk worden weggehaald. Vermijd ook het water waarin dode dieren drijven. Een klein wondje kan namelijk al leiden tot ernstige besmetting. Let op, botuline, het gif dat ontstaat bij botulisme, is een van de giftigste stoffen op aarde.

door Marjolein van Loenen