Beursstraat
HENGELO - In deel 39 van Uit het verleden van Hengelo leest u meer over de villa van Willem Hulshoff Pol aan de Beursstraat.
Deze grote villa was in het verleden bewoond door een fabrikant, Willem Hulshoff Pol. Deze Hulshoff werd geboren in 1845 en overleed in 1923. Hij vormde met zijn broer de directie van de Hengelosche Bontweverij gelegen Thiemsbrug/Borneostraat. Dit soort villa's werden omstreeks 1880 gebouwd voor de vele fabrikanten. Het was een gouden tijd voor de fabrikanten in de textiel. De snelspoel was uitgevonden wat een grote vooruitgang was in de textiel ten opzichte van de smietspoel.
De lonen voor de arbeiders in de fabriek waren erg laag. Hier profiteerden de fabrieken van, men had in die tijd de wind in de zeilen. De lage loonlanden waren toen nog niet ontdekt, de winst die gemaakt werd verdween in de beurzen der fabrikanten. Zoals ik al zei grote villa's werden gebouwd, wij denken hier onder andere aan de bouw in Enschede van Heek, in Borne Spanjaard, die als bijnaam de god van Borne had. Deze villa gelegen op de hoek Beursstraat/ B.P. Hofstedestraat heeft een rijke geschiedenis. Eerst dus bewoond door fabrikant W. Hulshoff Pol. Toen hij overleed in 1923 op 78-jarige leeftijd werd het huis verkocht onder leiding van notaris Ten Doeskate. De Hengelosche bevolking die zo vaak de buitenkant had bekeken mocht naar binnen om een bod op de inboedel te doen. Als u nu denkt dat de Hengeloërs gratis naar binnen mochten, hebt u het het mis. De heer Hulshoff Pol had connecties met Aleida Lazonder en dominee Hiebendaal, die bezig waren huize Avondrust, het oude mannen en vrouwen huis te kopen, nu bekend onder Huize Het Woolde. De Hengeloërs mochten deze villa betreden wanneer zij een dubbeltje betaalden. U begrijpt hieruit dat Het Woolde in het verleden met dubbeltjes en kwartjes bijeen gebracht is.
Na veel geharrewar kocht de R.K. werkliedenvereeniging St. Jozef deze villa voor f18.887. De bedoeling was dat deze vereniging, de voorloper van de vakbond, het huis ging gebruiken als vergaderruimte, tevens als onderricht voor de gemiddelde arbeider met lezingen, onderwijs en metingen enz. De achterliggende gedachte was hierbij om arbeiders werkzaam in de textiel of metaalbedrijf op een hoger plan te brengen. Het onderwijs was in die tijd nog niet voor een ieder toegankelijk zoals nu. Op 22 augustus 1926, 3 jaar na aankoop en na vele aanpassingen werd het gebouw geopend voor het publiek. Het kreeg de naam het Centrum. Voor 1940 werden er voor kinderen van de arbeiders aangesloten bij de vakvereniging, grote bijeenkomsten georganiseerd. Onder andere werd op tweede kerstdag het zogenaamde kerstboomfeest gehouden. De gehele zaal was gevuld met kinderen van 6-12 jaar. Er werden kerstliederen gezongen en een film van Stan Laurel en Olivier Hardy vertoond. In de pauze een glaasje ranja en de kinderen gingen voldaan en verheugd naar huis.
In de Tweede Wereldoorlog 1940-1945 was de gewoonte dat de bezettende macht kwam met het bevel 'dit huis moet binnen 24 uur verlaten zijn'. Hogere officieren met blitzmädels het huis tot hun beschikking, en wat er meer bij kwam buiten de administratieve werkzaamheden. Het gebouw kwam er tijdens het bombardement van 6/ 7 oktober 1944 ondanks beschadiging nog gunstig vanaf. Het bleef staan. Na een flinke opknapbeurt kocht de heer Deters het om als hotel in te richten. Deters had zijn hotel tijdens dat bombardement verloren op de hoek Molenstraat/ Beursstraat, tegenover het station.
Interessant is nog te weten dat schilder Mondriaan regelmatig bij Willem Hulshoff Pol te gast was. Samen trokken zij erop uit om het Twentse landschap te schilderen. Toen Deters het pand in 1979 verlaten had, is de schrijver van deze rubriek op onderzoek uitgegaan of achter het behang eventueel een werk van Mondriaan te voorschijn zou kunnen komen. Radio Oost kwam erin als R.O.N.O., regionale omroep Noord en Oost. Dat was in 1980. Radio Oost zocht uitbreiding en verhuisde in 1995 richting Borne, en café De Buurman nam het over. Het karakter van het gebouw werd geweld aan gedaan. Het balkon en de veranda en de uitbouw rechts aan de Hofstedestraat werden afgebroken. Nu overnachten er vaak artiesten welke in de schouwburg meerdere dagen achtereen spelen.
Tot een volgende keer
Marinus van Rooy