De laatste dag van de verzetsheld Theo van Loon
HENGELO - Hoewel 5 mei geldt als dé dag dat Nederland werd bevrijd, was Hengelo al een maand eerder bevrijd gebied. De eerste drie dagen van april voerde het verzet, in afwachting van de bevrijders, hevige strijd met de Duitsers. Johan Thüss beschrijft die drie dagen en het tragische lot van Theo van Loon.
Het was de bezetter er vooral om te doen het Twentsch Centraal Station (TCS), bij de meesten van ons bekend als de IJsselcentrale, onklaar te maken. Onder de verzetsstrijders die de centrale verdedigden was Theo van Loon, een spoorwegman die zich in 1944 bij het verzet had aangesloten. De overmacht van de Duitsers was te groot, de verzetstroepen moesten zich terugtrekken. Theo van Loon viel, samen met twee andere leden van het verzet in handen van de bezetter die hen op 1 april standrechtelijk executeerde. In het aprilnummer van Hengelo toen & nu reconstrueert Johan Thüss de laatste uren van de Hengelose verzetsheld. Hij maakt daarbij onder meer gebruik van het boek dat Martin Meijerink in 2018 schreef over Van Loon.
Achtergrond
Thüss gaat in zijn artikel onder meer in op de organisatie van het verzet in Nederland, waarbij de eendracht soms ver te zoeken was. Zo waren er bijvoorbeeld de progressieve Raad van Verzet (RVV), de confessionele Landelijke Knokploegen (LKP) en de vooral uit oud-militairen bestaande Orderdienst (OD). Er waren veel onderlinge spanningen tussen deze groepen. De RVV bijvoorbeeld had, door haar publicaties in ‘De Waarheid', bij de andere verzetsgroepen een ‘communistisch tintje' gekregen en werd daardoor wantrouwig bekeken. In een poging naar meer eenheid richtte de Nederlandse regering in Londen op 5 september 1944 de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) op. Koningin Wilhelmina benoemde prins Bernhard als bevelhebber.
In Hengelo
In Hengelo waren meer dan 200 gewapende leden van de B.S.S.G.(Binnenlandse Strijdkrachten Strijdend Gedeelte) gerekruteerd. Deze waren onderverdeeld in vier secties. De secties hadden hun eigen verzamelpunt, namelijk de Keet aan de Tuindorpvijver, het confectiebedrijf Hilco aan de Langelermaatweg 221, bij landbouwer Hofstede op Bruinink in Driene en bij de slagerij van Satink aan de Troelstrastraat 66. Op zondag 1 april, eerste paasdag, was het voor Hengelo een spannende dag. Omdat de geallieerde troepen Enschede en Beckum op deze dag hadden bevrijd, werd aangenomen dat ze door zouden stoten en die dag ook Hengelo zouden bevrijden. Men verwachtte ondersteunende acties van de BS'ers in Hengelo. Toen bekend werd dat een Duits Sprengkommando, onder leiding van de commandant Hanhacker, het Twentsch Centraal Station (TCS) wilde opblazen, kreeg de BS, sectie Troelstrastraat opdracht de centrale te verdedigen. Aanvankelijk waren de verzetsstrijders succesvol, maar toen de Duitsers meer manschappen inzetten, moesten de verzetsstrijders de strijd opgeven. Velen wisten een goed heenkomen te vinden, maar Van Loon en twee van zijn strijdmakkers vielen in handen van de Duitsers. In zijn artikel beschrijft Thüss het drama dat zich voor de zus en de ouders van Theo van Loon voltrok, op het moment dat Hengelo de bevrijding vierde. Het complete verhaal kunt u lezen in de april-uitgave van Hengelo toen & nu. Als er instanties of personen zijn die over meer gegevens beschikken zou Johan Thüss het zeer op prijs stellen om met hen in contact te komen. Zijn mailadres is: johanthuss@online.nl tel. 074 2421394
Boek Martin Meijerink
In 2018 heeft Martin Meijerink, zelf spoorwegman, de geschiedenis van Theo van Loon (Maastricht 1920 - Hengelo 1945) gepubliceerd met als ondertitel Theo van Loon, spoorwegman en verzetsheld. Op een drukke zaterdagmiddag 18 maart 1944 verricht Theo als spoorman een eerste heldendaad; hij weet eigenhandig een munitiewagon, die is beschoten en in brand is geraakt, los te koppelen van een langere munitietrein, die in zijn geheel dreigt te ontploffen. Hengelo is voor een ramp behoed. Als in september 1944 de Nederlandse Binnenlandsche Strijdkrachten worden gevormd is Theo van de partij. In april 1945 verdedigt hij samen met 24 strijdmakkers een verbeten strijd om behoud van de Electrische Centrale te Hengelo. In deze strijd verliezen drie BS-'ers hun leven, waaronder Theo van Loon. Het boek 'Theo van Loon, spoorman en verzetsheld' is verkrijgbaar onder ISBN 9789463383714
