In deel 15 van uit het verleden van Hengelo kijken we naar het Antoniusgesticht.
De geschiedenis van dit Anthonuisklooster uit het verleden gelegen aan de Burgemeester Jansenstraat is niet in dit artikel volledig weer te geven. Ik zal trachten deze in vogelvlucht voor u uit de doeken te doen. Het begint in 1893. Kloppen Naatje een vrome vrouw bewoonde op deze grond een boerderij. Het bestuur van de Lambertuskerk wilde op haar grond een school en klooster bouwen. Kloppen Naatje ging akkoord met de verkoop onder voorwaarde dat zij tot aan haar dood in bewoning en onderhoud werd voorzien. In 1895 begon de bouw door architect v.d. Goot. Nonnen uit Koningsbosch van de orde dochters van het Kostbaar Bloed kwamen in het klooster en bemanden de zogeheten bewaarschool voor kleuters van 4 tot 6 jaar waar men mee begon. Op 12 mei 1897 was een grote dag, want op die dag werd het gebouw prachtig ingewijd en in gebruik genomen. In 1899 werd de eerste uitbereiding in gebruik genomen met vijf klassen voor het lager onderwijs. In 1900 werd in Nederland de wet van de leerplicht van kracht voor ieder kind. Na 1900 ging het met het Anthoniusklooster volle kracht vooruit door de ontwikkeling en de industrialisatie van de favrieken Stork, Dikkers, Heemaf en Hazemeier. De inwoners moesten bewoning hebben, winkels kwamen en aan de kinderen moest onderwijs gegeven worden. Er werd door de nonnen katholiek onderwijs gegeven aan de vrouwelijke jeugd van Hengelo. Het is bekend dat niet alleen het katholieke deel van de Hengelose vrouwelijke jeugd welkom was op deze school. De goede naam van het onderwijs had reed zijn ronde gedaan. In 1916 werd uitbereiding van de school gevierd met de opening van de U.L.O. school (Uitgebreid Lager Onderwijs). In 1920 kwam pastoor Weijenborg uit Winterswijk naar Hengelo. Onder zijn leiding kwamen piano, typlessen, handwerk en patroontekenen tot stand. Op het eind van de eerste wereldoorlog eind 1916 heeft het klooster nog dienst gedaan als lazaret, gewonde militairen, Belgen, Slavische en Russen werden hier verzorgd. In 1941 wordt de school door de bezettende macht opgeëist. De nonnen worden elders ondergebracht en de leerlingen worden naar andere scholen in Hengelo gezonden. Laarzen gekletter klinkt rondom de school. Bij de hoofdingang is een wachthuisje geplaatst, waar om de twee uur wisseling van de wacht plaats vindt. Met een paradepas en veel geschreeuw vond dit plaats. Vol ontzag en verwondering heb ik dit diverse malen gezien. Na april 1945 werd de school uitgewoond en besmeurd opgeleverd. Maar het begin van het nieuwe schooljaar september 1945 konden de leerlingen weer ontvangen worden. In 1973 volgde afbraak, een stadskantoor werd gebouwd met bibliotheek. Ook dit verdween, een parkeergarage en Albert Heijn werd gebouwd. Weinig is er wat ons nu nog herinnerd aan het Anthoniusgesticht. Alleen het Anthoniusbeeld op de foto hoog in de gevel wat bij afbraak in 1973 op geheimzinnige wijze verdween is gebleven en door de schrijver opgespoord. Nu aanwezig in de tuin van de St. Lambertus.
Marinus van Rooy